เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2503 กระทรวงศึกษาธิการได้ประกาศจัดตั้งวิทยาลัยเทคนิคธนบุรี (สถานะเดิมของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี มจธ.) เพื่อสนองความต้องการของรัฐในด้านช่างเทคนิค โดยส่วนหนึ่งได้ขยายอาณาเขตโดยใช้ที่ดินเลขที่ 108 โฉนดเลขที่ 1286 จังหวัดธนบุรี มีเจ้าของที่ดินเดิมคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงสมรรัตนศิริเชฐ พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและเจ้าจอมมารดาเที่ยง (พระนามเดิมพระองค์เจ้าโสมาวดี ศรีรัตนราชธิดา) พระองค์ได้รับพระราชทานโฉนดที่ดินแปลงนี้จากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2447 เนื่องจากกรมหลวงสมรรัตนศิริเชฐไม่มีวงศ์สายสืบสกุล สำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ จึงรับโอนเปลี่ยนนามเป็นเจ้าของที่ดินต่อมา ปัจจุบัน มจธ. แบ่งพื้นที่เช่าสำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ในจำนวน 134 ไร่ 2 งาน 26 ตารางวา

               เมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2513 ได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ใช้ในนาม “พระจอมเกล้า” เป็นชื่อของสถาบัน จากนั้นใน พ.ศ. 2514 รับร่างพระราชบัญญัติสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า และได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตเชิญพระมหามงกุฎเป็นตราสัญลักษณ์ประจำสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า   ทั้งสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า วิทยาเขตนนทบุรีลาดกระบัง (สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง หรือ สจล. ในปัจจุบัน) และ สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า วิทยาเขตพระนครเหนือ (มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ หรือ มจพ. ในปัจจุบัน) 

              ด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณที่มีต่อทั้งสามแห่งสถาบันการศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรีจึงได้รวบรวมและศึกษาค้นคว้าข้อมูลอันเกี่ยวเนื่องกับพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าอยู่หัวมาอย่างต่อเนื่อง โดยใน พ.ศ. 2566 มีดำริจากผู้บริหารของ มจธ. ที่ต้องการให้ริเริ่มโครงการพระจอมเกล้าศึกษาอย่างเป็นรูปธรรม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อหล่อหลอมจิตใจ และความผูกพันในสถาบันในพระนาม “พระจอมเกล้า” อีกทั้งต่อยอดให้เกิดการค้นคว้าวิจัยด้านประวัติศาสตร์ที่มาจากรากฐานของวิทยาศาสตร์ในสมัยนั้น ซึ่งโครงการพระจอมเกล้าศึกษาเป็นโครงการที่ศึกษา วิเคราะห์ข้อมูลที่สะท้อนถึงรากฐานทางด้านวิทยาศาสตร์และวิทยาการสมัยใหม่ของประเทศไทย อันเกี่ยวเนื่องกับพระปรีชาสามารถ พระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบรมวงศานุวงศ์และบุคคลสำคัญต่างๆ แห่งรัชสมัยของพระองค์ เพื่อที่จะนำมาพัฒนาต่อยอดความรู้จากแนวพระราชดำริ เกิดเป็นองค์ความรู้ใหม่ ต่อยอดสู่การศึกษาวิจัยให้เข้ากับยุคสมัยในปัจจุบัน สามารถถ่ายทอดทั้งในรูปแบบเสวนาวิชาการ นิทรรศการ และกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้